Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Nedir?
Türk Medeni Kanunu (TMK) ile birlikte 2002 yılından itibaren yürürlüğe giren edinilmiş mallara katılma rejimi, Türkiye’de eşler arasında yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Yani taraflar evlenirken veya evlilik süresince açıkça başka bir mal rejimi sözleşmesi yapmadıkça, evlilik birliği boyunca edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olur.
Bu rejimin temel amacı, evlilik süresince eşlerin ortak emek ve katkılarıyla elde ettikleri malvarlığının, evlilik sona erdiğinde adil şekilde paylaşılmasını sağlamaktır.
Edinilmiş Mal ve Kişisel Mal Ayrımı
1. Edinilmiş Mallar
TMK m.219’a göre edinilmiş mallar şunlardır:
- Çalışma karşılığı elde edilen gelirler (maaş, ücret, serbest meslek kazançları)
- Sosyal güvenlik ve emeklilik ödemeleri
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar
- Kira gelirleri, faiz, kar payı gibi düzenli kazançlar
- Bu gelirlerle alınan malvarlığı değerleri
Örneğin; eşlerden biri evlilik süresince çalışarak maaşıyla bir daire satın almışsa, bu daire edinilmiş mal sayılır.
2. Kişisel Mallar
TMK m.220’de kişisel mallar şu şekilde düzenlenmiştir:
- Evlilikten önce sahip olunan mallar
- Miras veya bağış yoluyla elde edilen mallar
- Manevi tazminat alacakları
- Kişisel eşyalar
Örneğin; eşlerden biri evlilik öncesinde sahip olduğu arsayı evlilikten sonra satıp yerine daire alırsa, bu daire de kişisel mal olarak değerlendirilir.
Mal Rejiminin Sona Ermesi
Edinilmiş mallara katılma rejimi aşağıdaki durumlarda sona erer:
- Eşlerden birinin ölümü
- Boşanma, iptal veya ayrılık kararı
- Mal ayrılığına geçilmesine dair mahkeme kararı
- Eşlerin noterde mal rejimi sözleşmesiyle farklı bir rejimi tercih etmeleri
Sona erme halinde, mal rejimi tasfiye edilir ve paylaşım süreci başlar.
Katılma Alacağı
Katılma alacağı, edinilmiş mallara katılma rejiminin sona ermesinden sonra, eşlerden birinin diğer eşin edinilmiş malları üzerindeki yarı orandaki hakkıdır.
Katılma alacağı, edinilmiş malların tasfiyesi sırasında ortaya çıkan en önemli konudur.
- Öncelikle her eşin edinilmiş malları ve kişisel malları tespit edilir.
- Edinilmiş mallardan varsa borçlar düşülür.
- Kalan değer üzerinden diğer eş, yarı oranda alacak hakkına sahiptir.
Örneğin: Evlilik süresince edinilen malların toplam değeri 2.000.000 TL, borçlar 400.000 TL olsun. Geriye kalan 1.600.000 TL üzerinden her eşin 800.000 TL katılma alacağı hakkı vardır.
Katılma Alacağında Zamanaşımı Süresi
Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik birliği içinde edinilen malların paylaşımında eşlerin katılma alacağı hakkı vardır. Katılma alacağı, mal rejiminin sona ermesiyle birlikte gündeme gelir. Ancak bu alacak hakkı sınırsız süreyle talep edilemez, belirli bir zamanaşımı süresine tabidir.Türk Medeni Kanunu’nda katılma alacağına ilişkin özel bir zamanaşımı süresi düzenlenmemiştir. Bu nedenle, Yargıtay içtihatları doğrultusunda genel zamanaşımı süresi olan 10 yıl uygulanır.
Zamanaşımı Ne Zaman Başlar?
Zamanaşımı süresinin başlangıcı, mal rejiminin sona erdiği tarihe göre belirlenir:
-Boşanma halinde: Boşanma kararının kesinleşme tarihi.
-Eşlerden birinin ölümü halinde: Ölüm tarihi.
-Mahkeme kararıyla mal ayrılığına geçilmesi halinde: Kararın kesinleştiği tarih.
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Tapu kaydının kimin üzerine olduğu: Yargıtay uygulamalarında, evlilik süresince edinilen taşınmazın kimin adına kayıtlı olduğunun tek başına belirleyici olmadığı, kaynağının esas alındığı kabul edilmektedir.
- Miras ve bağış: Miras kalan veya bağışlanan mallar kişisel maldır ve paylaşım dışıdır. Ancak bunların gelirleri edinilmiş mal sayılabilir.
- Borçlar: Edinilmiş malların edinilmesi için yapılan borçlar da hesaba katılır.
Yargıtay’ın Güncel Görüşü
Yargıtay kararlarında özellikle şu husus öne çıkmaktadır:
- Eşlerden biri adına kayıtlı olsa dahi evlilik birliği içinde alınan malların edinilmiş mal sayılacağı,
- Kişisel malların korunacağı, ancak bunların değer artışlarının da (örneğin miras kalan arsanın üzerine ev yapılması) tasfiyeye dahil olabileceği,
- Katkı payı alacağı ve katılma alacağı kavramlarının birbirinden ayrılması gerektiği.
Sonuç
Edinilmiş mallara katılma rejimi, eşlerin evlilik süresince ortak emek ve katkılarıyla oluşturdukları malvarlığının adil şekilde paylaşılmasını amaçlayan bir sistemdir. Ancak uygulamada, hangi malın edinilmiş, hangisinin kişisel mal olduğunun tespiti çoğu zaman uyuşmazlık konusu olmaktadır.
Bu nedenle boşanma, mal rejiminin sona ermesi veya miras paylaşımı gibi durumlarda, hak kaybına uğramamak adına uzman bir avukattan destek alınması büyük önem taşır.
Hukuk Büromuz Olarak
Mal rejimi tasfiyesi, katılma alacağı ve katkı payı davaları başta olmak üzere, edinilmiş mallara katılma rejiminden doğan tüm uyuşmazlıklarda profesyonel hukuki danışmanlık ve dava takibi hizmeti sunmaktayız.
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
1-Evlilikten önce alınan ev veya araba paylaşılır mı?
Hayır. Evlilik öncesinde sahip olunan mallar, kişisel mal kabul edilir. Ancak bu mallardan elde edilen kira gelirleri veya satış kazançları edinilmiş mal olabilir.
2-Eşimin adına kayıtlı olan mallarda benim hakkım var mı?
Evet. Evlilik süresince çalışılarak edinilen ve eşinizin adına kayıtlı olan mallar da edinilmiş mal sayılır. Boşanma veya ölüm halinde bu mallar üzerinde katılma alacağı hakkınız vardır.
3-Miras kalan veya bağışlanan mallar paylaşılır mı?
Miras veya bağış yoluyla edinilen mallar kişisel maldır, paylaşılmaz. Ancak bu malların getirileri (örneğin kira, faiz) edinilmiş mal kabul edilir.
4-Boşanma davası açıldığında mal paylaşımı davası da aynı anda açılabilir mi?
Evet. Mal rejiminin tasfiyesi boşanma ile birlikte gündeme gelir. Ancak uygulamada genellikle boşanma davası sonuçlandıktan sonra ayrıca mal rejimi davası açılmaktadır. Biz müvekkilerimizin ilerde oluşabilecek hak kayıplarını önlemek adına boşanma davasıyla birlikte mal rejiminin tasfiyesi davasını da hemen açıyoruz.
5-Eşlerden birinin ölümü halinde mal rejimi nasıl tasfiye edilir?
Ölüm halinde önce edinilmiş mallara katılma rejimi tasfiye edilir, ardından miras paylaşımı yapılır. Yani sağ kalan eş, hem katılma alacağı hem de miras hakkına sahip olur.