Uyuşturucu Ticareti Suçunda Etkin Pişmanlık

Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 188. maddesinde düzenlenmiş olup, oldukça ağır cezalar öngörülmektedir. Bu suçun cezası 10 yıldan az olmamak üzere hapis ve yüksek miktarda adli para cezasıdır. Ancak bazı durumlarda sanık lehine önemli bir indirim nedeni olan etkin pişmanlık hükümleri devreye girebilir.

Etkin pişmanlık, suçun işlenmesinden sonra failin pişmanlık duyarak adli mercilere yardım etmesi, suçun aydınlatılmasına veya faillerin yakalanmasına katkı sağlaması hâlinde cezasında indirim yapılmasına veya hiç ceza verilmemesine imkân tanıyan bir kurumdur.

Uyuşturucu Suçlarında Etkin Pişmanlık Hükümlerinin Yasal Dayanağı

Uyuşturucu suçlarında etkin pişmanlık hükümleri TCK’nın 192. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre:

Madde 192- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.

(2) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.

(3) Bu suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.

(4) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara veya sağlık kuruluşlarına başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz. (Ek cümle: 24/11/2016-6763/16 md.) Bu durumda kamu görevlileri ile sağlık mesleği mensuplarının 279 uncu ve 280 inci maddeler uyarınca suçu bildirme yükümlülüğü doğmaz.

Etkin Pişmanlık Hükümlerinden Yararlanmanın Şartları

Uyuşturucu ticareti suçunda etkin pişmanlıktan yararlanmak için bazı ön koşulların oluşması gerekir:
1. Suçun işlenmesinden sonra pişmanlık duyulmalı, fail gönüllü şekilde bilgi vermelidir.
2. Verilen bilgiler gerçeğe uygun olmalı ve somut netice doğurmalıdır.
3. Failin sağladığı bilgiler sayesinde diğer faillerin yakalanması, uyuşturucu maddenin ele geçirilmesi veya suçun aydınlatılması sağlanmalıdır.
4. Bildirimin kendi iradesiyle yapılması gerekir. Yakalandıktan sonra yapılan ve katkı sağlamayan beyanlar etkin pişmanlık sayılmaz.

Etkin Pişmanlıkta Zamanlama Önemlidir

Etkin pişmanlıktan en fazla yararlanma, suç henüz işlenmeden önce yapılan bildirimlerde mümkündür (TCK 192/1). Bu durumda kişi hiç ceza almaz. Eğer suç işlendikten sonra fail bilgi verirse (TCK 192/2), cezada önemli bir indirim yapılabilir. Ancak bu durumda etkin pişmanlığın gerçek, samimi ve faydalı olması gerekir.

Yargıtay Kararlarında Etkin Pişmanlık

Yargıtay içtihatlarına göre, etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için:
- Failin verdiği bilgilerin yakalamaya veya delil elde etmeye doğrudan katkı sağlaması gerekir.
- Soyut beyanlar yeterli değildir.
- Failin verdiği bilgi sayesinde somut bir netice elde edilmelidir.
Bu nedenle, etkin pişmanlık beyanı mutlaka somut sonuç doğurmalı ve savcılık makamınca doğrulanmalıdır.

Yargıtay 20. Ceza Dairesi, 23.05.2016 tarihli ve 2016/297 E., 2016/3042 K. sayılı kararı ile; "Üzerinde silah ve başkasına ait kimlik bulunduğu" şeklindeki ihbar ile hakkında uyuşturucu madde ile ilgili ihbar ve şüphe bulunmayan sanığın, arama kararı bulunmadığı aşamada kolluk görevlilerinin belindeki kabarıklığı sormaları üzerine cüzdanında kullanmak için bulundurduğu eroin olduğunu belirterek uyuşturucu maddeyi teslim ettiği anlaşıldığından; suç resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce kendiliğinden uyuşturucu maddenin ele geçirilmesini sağlayan sanık hakkında TCK'nın 192/1. maddesi gereğince ceza verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi," şeklinde rızai teslim olgusunun hukuka aykırılığını tartışmamakla birlikte hakkında uyuşturucu madde ile ilgili ihbar bulunmayan kişinin üzerinde bulunan uyuşturucu maddeyi rızaen kolluk kuvvetlerine teslim ettiği olayla ilgili TCK md. 192/1'in şartlarının oluştuğuna ve etkin pişmanlık hükümlerinin tatbiki ile ceza verilmesine yer olmadığına dair karar verilmesi gerektiğine işaret etmiştir.

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 20.12.2018 tarihli 2016/1014 E., 2018/664 K. sayılı kararı;    

Kolluk kuvvetlerinin takip ettiği sanığı durdukları sırada sanığa; "Üzerinde herhangi bir suç unsuru olup olmadığını" sormalarının durdurma anında herhangi bir arama kararı bulundurmadıklarını gösterdiğine, kolluk  görevlilerinin ellerinde adli arama kararı ya da yazılı arama emri  bulunması hâlinde sanığa bu şekilde bir soru yöneltmelerinin de  beklenmeyeceğine ve bu durumda sanığın  üzerindeki uyuşturucu maddeyi teslim etmesi hâlinde TCK'nın 192. maddesinin 3. fıkrasında düzenlenen etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması gerektiğine, sanığı durdurmalarından sonra Cumhuriyet savcısına haber verecekleri ve alacakları adli arama kararı ya da yazılı arama emri üzerine arama işlemini gerçekleştirecekleri ihtimalinin ise bir varsayımdan ibaret olup henüz bir karar veya yazılı arama emri verilip verilmeyeceğinin belirsiz olduğu bu durumun sanık aleyhine değerlendirilemeyeceğine karar verilmiştir.  

Etkin Pişmanlık ve Savunma Stratejisi

Uyuşturucu ticareti suçlarında etkin pişmanlık, sanığın lehine kullanılabilecek en önemli unsurlardan biridir. Ancak; beyanların zamanı ve içeriği çok kritiktir. Yanlış veya eksik beyanlar etkin pişmanlıktan yararlanmayı engelleyebilir. Bu nedenle etkin pişmanlıktan yararlanmak isteyen sanıkların, deneyimli bir ceza avukatından hukuki destek almaları son derece önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Uyuşturucu suçunda etkin pişmanlık sadece ticaret suçunda mı geçerlidir?
Hayır. TCK 192, hem uyuşturucu ticareti hem de kullanmak için uyuşturucu bulundurma suçları için geçerlidir.

2. Polis ifadesinde verilen bilgiler etkin pişmanlık sayılır mı?
Eğer verilen bilgi sonucu somut bir yakalama ya da delil elde edilmişse, bu durum etkin pişmanlık kapsamında değerlendirilebilir.

3. Etkin pişmanlık cezanın tamamen kaldırılmasını sağlar mı?
Evet, suç işlenmeden önce yapılan bildirim hâlinde fail ceza almaz; işlendikten sonra yapılan bildirimde ise cezada önemli indirim yapılır.