İşe İade Davası Nedir?

İş güvencesi kapsamında yer alan işçiler için en önemli haklardan biri işe iade davası hakkıdır. Haksız veya geçersiz fesih durumunda işçi, işine geri dönmek veya işe başlatılmaması halinde tazminat almak için bu davayı açabilir.

1. İşe İade Davası Nedir?
İşe iade davası, işveren tarafından yapılan fesih işleminin geçersiz olduğu iddiasıyla, işçinin işine geri dönmesini sağlamak amacıyla açtığı davadır. Bu dava, iş güvencesi hükümleri kapsamında değerlendirilir ve İş Kanunu’nun 18 ila 21. maddeleri arasında düzenlenmiştir.

2. İşe İade Davası Açabilmenin Şartları
Bir işçinin işe iade davası açabilmesi için aşağıdaki koşulların bir arada bulunması gerekir:

- İş sözleşmesi belirsiz süreli olmalıdır.
- İşçinin en az 6 aylık kıdemi bulunmalıdır.
- İşyerinde en az 30 işçi çalışıyor olmalıdır.
- Fesih, işveren tarafından yapılmış olmalıdır.
- İş güvencesi hükümlerine tabi olmalıdır.

Bu şartlardan biri dahi eksikse, işe iade davası açılamaz.

3. İşe İade Davası Açma Süresi
İşçi, iş sözleşmesinin feshedildiğini öğrendiği tarihten itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculukta anlaşma sağlanamazsa, son tutanak tarihinden itibaren 2 hafta içinde dava açılmalıdır. Bu süreler hak düşürücü süredir ve kaçırılması halinde dava hakkı ortadan kalkar.

4. İşe İade Davası Süreci
- Arabuluculuk Başvurusu:Dava şartıdır. Arabulucu nezdinde işverenle anlaşma sağlanamazsa tutanak düzenlenir.
- Dava Açılması: Son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içinde iş mahkemesine dava açılır. Alt işveren ve asıl işveren var ise işe iade davası ikisine karşı açılması şarttır.
- Mahkeme Aşaması: Mahkeme, fesih nedeninin geçerli olup olmadığını inceler. Deliller, tanık beyanları ve belgeler değerlendirilir.
- Karar:Fesih geçersiz bulunursa, mahkeme işe iade kararı verir.

5. İşe Başlatmama Tazminatı ve Boşta Geçen Süre Ücreti
Mahkeme işe iade kararı verdikten sonra işçi, kararın kesinleşmesinden itibaren 10 iş günü içinde işverene başvurmak zorundadır. İşveren bu başvuruya rağmen işçiyi işe başlatmazsa:

- En az 4, en fazla 8 aylık ücret tutarında işe başlatmama tazminatı ödemek zorundadır.
- Ayrıca, işveren işçiyi işe başlatsa da en fazla 4 aylık boşta geçen süre ücreti işçiye ödenir. Burada işçinin ne kadar süre boşta geçtiğinin bir önemi yoktur.

6. İşe İade Davasında İspat Yükü
İspat yükü genellikle işverendedir. Yani işveren, fesih işlemini geçerli bir nedene dayandırmak zorundadır. Ancak işçi de feshin haksız olduğunu gösteren deliller sunabilir. Yargıtay, bu konuda her iki tarafın da delillerini birlikte değerlendirir.

7. İşe İade Davasının Sonuçları
İşe iade kararı verildiğinde:
- İşçi işe dönerse, boşta geçen süre ücretini alır.
- İşveren işe başlatmazsa, mahkemenin belirlediği tazminatları ödemek zorundadır.

SONUÇ
İşe iade davası, haksız işten çıkarmalara karşı işçiye güçlü bir yasal koruma sağlar. Ancak dava şartları, süreler ve delil unsurları dikkatle takip edilmelidir. İşçi ve işveren açısından profesyonel hukuki danışmanlık almak sürecin doğru yürütülmesini sağlar.İşe iade davaları teknik bilgi ve süre takibi gerektirdiğinden, uzman bir iş hukuku avukatı desteği alınması hak kayıplarını önler.

İşe İade Davası Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. İşe iade davası kazandım, işveren beni işe başlatmazsa ne olur?

Mahkeme kararının kesinleşmesinden sonra 10 iş günü içinde işverene başvurmanız gerekir. İşveren sizi işe başlatmazsa, 4 ile 8 aylık ücret tutarında işe başlatmama tazminatı ödemek zorundadır. Ayrıca en fazla 4 aylık boşta geçen süre ücreti de ödenir.

2. Arabuluculuk işe iade davasında zorunlu mu?

Evet. Arabuluculuk süreci dava şartıdır. Arabulucuya başvurmadan doğrudan dava açılması halinde dava usulden reddedilir.

3. İşe iade davasını kim açabilir?

Sadece işveren tarafından feshedilen işçi açabilir. İşçinin istifa ettiği durumlarda (haklı fesih hariç) işe iade davası açılamaz. Ayrıca işçinin mirasçıları işe iade davası açamaz.

4. İşverenin 30 işçi çalıştırma şartı neden önemli?

İş güvencesi hükümleri yalnızca en az 30 işçi çalıştıran işyerleri için geçerlidir. Bu sayının altında kalan işyerlerinde çalışanlar işe iade davası açamaz, ancak tazminat davası açabilir.

5. İş sözleşmem sözlü yapıldı, yine de dava açabilir miyim?

Evet. İş sözleşmesinin yazılı olması zorunlu değildir. Fiilen çalıştığınız ve sigorta bildiriminiz yapıldığı sürece işe iade davası açabilirsiniz.

6. İşe iade davasında deliller nelerdir?

İşten çıkarma bildirimi, yazılı fesih belgesi, tanık beyanları, e-posta yazışmaları, performans raporları gibi belgeler delil olarak kullanılabilir.